Giấc Mơ Thời Covid Ký Ức Và Hiện Thực

Trong căn phòng tối om chỉ còn nghe tiếng kim đồng hồ tích tắc, Minh chợt giật mình tỉnh giấc với chiếc áo blouse trắng đẫm mồ hôi. Đó là lần thứ ba trong tuần cô mơ thấy mình bị mắc kẹt trong dãy hành lang bệnh viện vô tận, xung quanh vang vọng tiếng máy thở oxy rên rỉ. Những giấc mơ dị thường này không chỉ xuất hiện ở nữ y tá 28 tuổi, mà còn len lỏi vào giấc ngủ của hàng triệu người trong thời kỳ đại dịch.

Các nhà tâm lý học tại Đại học Xã hội Nhân văn Hà Nội đã phát hiện 73% người tham gia khảo sát trải qua "hội chứng mơ Covid" - hiện tượng não bộ tái hiện những trải nghiệm căng thẳng dưới dạng biểu tượng kỳ ảo. Giáo sư Trần Thị Lan Hương giải thích: "Khi tỉnh táo, chúng ta dùng lý trí để đè nén nỗi sợ, nhưng trong vô thức, những hình ảnh như khẩu trang biến thành xiềng xích hay vaccine hóa thành dòng nước màu xanh lạ lẫm lại xuất hiện".

Điển hình là trường hợp anh Nguyễn Văn Tú (34 tuổi, nhân viên logistics) thường xuyên mơ thấy mình bị mắc kẹt trong container vận chuyển thiết bị y tế. "Cánh cửa sắt luôn đóng sập lại khi tôi còn cách một bước chân, tiếng gõ cửa gấp gáp từ phía sau nhưng chân tôi cứ dính chặt vào sàn xe tải", anh Tú kể lại giấc mơ lặp đi lặp lại suốt mùa dịch.

Các chuyên gia thần kinh học chỉ ra rằng chu kỳ REM (giai đoạn mơ chính) kéo dài hơn 35% so với thời gian tiền dịch do thói quen ngủ không điều độ. Tiến sĩ Lê Đức Anh từ Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1 nhận định: "Việc tiếp xúc với ánh sáng xanh từ thiết bị điện tử quá nhiều đã làm rối loạn nhịp sinh học, tạo điều kiện cho những cơn ác mộng hình thành".

Đáng chú ý là hiện tượng "mơ tập thể" được ghi nhận tại khu cách ly tập trung quận 7. Nhiều người cùng mô tả giấc mơ về con thuyền giấy trôi dạt trên biển nước đục ngầu, mỗi chiếc thuyền mang số phận khác nhau tương ứng với mã bệnh nhân. Nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Thị Mai đã chuyển thể những câu chuyện này thành triển lãm ảnh "Những giấc mơ trong suốt", sử dụng kỹ thuật phơi sáng kép để diễn tả sự chồng chéo giữa thực và ảo.

Trong nghiên cứu đăng trên Tạp chí Tâm lý Đông Nam Á, nhóm chuyên gia phát hiện 62% giấc mơ liên quan Covid chứa yếu tố siêu nhiên. Một bệnh nhân hồi phục kể lại: "Tôi thường thấy mình đứng trước cổng thành cổ có hàng chữ 'SARS-CoV-2' khắc bằng chữ Nho, bên trong là vườn cúc họa mi nở rộ nhưng không dám bước vào".

Liệu pháp nghệ thuật đang được áp dụng như công cụ giải mã những giấc mơ hậu đại dịch. Tại phòng tranh ở phố Lý Quốc Sư, hàng trăm mảnh giấy ghi lại các giấc mơ được sắp xếp thành bản đồ 3D, tạo thành cấu trúc giống phân tử virus corona. "Mỗi nút thắt trong tác phẩm tượng trưng cho nỗi ám ảnh tập thể cần được tháo gỡ", họa sĩ Phạm Quang Vinh chia sẻ.

Khoa học thần kinh hiện đại đang thử nghiệm phương pháp kích thích sóng alpha bằng thiết bị đeo tay để giảm tần suất ác mộng. Tuy nhiên, nhiều nhà nghiên cứu văn hóa cho rằng những giấc mơ này cần được lưu giữ như di sản tinh thần của thời đại. PGS.TS Nguyễn Thị Hồng Nhung nhấn mạnh: "Chúng ta không nên xóa bỏ mà phải học cách đối thoại với những hình ảnh ẩn dụ này, bởi chúng chính là tấm gương phản chiếu sức mạnh sinh tồn của con người".

Khi thế giới dần bước vào trạng thái "bình thường mới", những giấc mơ thời Covid vẫn tiếp tục ám ảnh như lời nhắc nhở về giai đoạn biến động. Nhưng qua lăng kính nghệ thuật và khoa học, chúng đang được chuyển hóa thành nguồn năng lượng sáng tạo, giúp con người tái thiết mối quan hệ với chính những nỗi sợ vô hình của thời đại.