Giấc Mơ Đại Dịch Và Những Điều Tâm Lý Ẩn Sau

Khi đại dịch COVID-19 trở thành một phần ký ức tập thể, nhiều người bắt đầu chia sẻ về những giấc mơ kỳ lạ liên quan đến virus, cách ly, hay cảm giác mất kiểm soát. Nhà tâm lý học Nguyễn Thị Lan Anh từ Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết: “Những giấc mơ này không đơn thuần là sản phẩm ngẫu nhiên của não bộ. Chúng phản ánh nỗi lo sợ vô hình mà chúng ta chưa kịp xử lý khi tỉnh táo.”

Một nghiên cứu thực hiện trên 500 tình nguyện viên tại TP.HCM năm 2022 chỉ ra rằng 63% người tham gia từng trải qua ít nhất một lần “ác mộng đại dịch”. Đặc điểm chung của những giấc mơ này thường xoay quanh các biểu tượng như khẩu trang vô tận, que thử COVID dương tính xuất hiện liên tục, hoặc cảnh tượng bị mắc kẹt trong không gian kín.

Trường hợp của chị Mai Hương (32 tuổi, nhân viên ngân hàng) là ví dụ điển hình. Trong 3 tháng phong tỏa, chị thường xuyên mơ thấy mình bị rơi vào mê cung bệnh viện với những hành lang dài vô tận. “Tôi luôn nghe thấy tiếng máy thở nhưng không thể tìm thấy nguồn phát. Khi tỉnh dậy, áo ngủ ướt đẫm mồ hôi,” chị kể lại.

Các chuyên gia giải thích rằng não bộ đang cố gắng “mã hóa” trải nghiệm căng thẳng thông qua ngôn ngữ biểu tượng. Giáo sư Trần Văn Đạt, chuyên gia về rối loạn giấc ngủ, nhấn mạnh: “Những hình ảnh như virus khổng lồ đuổi theo hay cảm giác ngạt thở trong mơ thực chất là phiên bản ẩn dụ của nỗi sợ lây nhiễm và áp lực xã hội.”

Điều thú vị là hiện tượng này không phân biệt độ tuổi hay nghề nghiệp. Bác sĩ Lê Minh Tuấn làm việc tại Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ: “Ngay cả những đồng nghiệp của tôi – những người hiểu rõ về virus – cũng gặp phải những giấc mơ tương tự. Có lần tôi mơ thấy mình biến thành một que test nhanh, phải liên tục đưa ra kết quả cho hàng dài người vô hình.”

Theo phân tích từ dữ liệu Google Trends, cụm từ “giải mã giấc mơ đại dịch” có lượt tìm kiếm tăng 240% trong quý IV/2021 tại Việt Nam. Nhiều diễn đàn sức khỏe tâm thần đã mở chuyên mục riêng để thảo luận về hiện tượng này. Một số phương pháp tự giúp đỡ được đề xuất bao gồm:

• Viết nhật ký giấc mơ ngay khi thức dậy
• Tập thở sâu 5 phút trước khi ngủ
• Tránh xem tin tức liên quan đến dịch bệnh sau 20h

Tuy nhiên, bác sĩ tâm lý Nguyễn Thị Hồng Nhung cảnh báo: “Nếu những giấc mơ này đi kèm với triệu chứng mất ngủ kinh niên hoặc lo âu ban ngày, cần tìm đến chuyên gia. Đừng coi đó chỉ là hiện tượng tạm thời.”

Trên góc độ văn hóa, hiện tượng này cũng phản ánh sự thay đổi trong tâm thức cộng đồng. Nghệ sĩ nhiếp ảnh Trần Đức Minh đã thực hiện triển lãm “Giấc mơ cách ly” với loạt tác phẩm mô phỏng những hình ảnh từ câu chuyện của 200 tình nguyện viên. “Mỗi bức ảnh như một mảnh ghép cho thấy chúng ta đã sống qua giai đoạn lịch sử này như thế nào, không chỉ bằng ý thức mà còn qua tiềm thức,” anh giải thích.

Khi thế giới dần thích nghi với trạng thái “bình thường mới”, những giấc mơ đại dịch có thể sẽ trở thành tư liệu quý giá cho các nghiên cứu tâm lý học tương lai. Như lời nhà xã hội học Phạm Thanh Hương: “Chúng ta không chỉ chống dịch bằng vaccine hay khẩu trang, mà còn phải học cách chữa lành những tổn thương vô hình trong tâm trí.”